گیاهشناسی هل
گیاه هل با نام علمی Elettaria cardamomum از خانواده زنجبیل Zingiberaceae است به عنوان ملکه ادویه ها شهرت دارد. از نظر تاریخی هل در باغهای سلطنتی بابل در سالBC 721 کشت می شد. همچنین خواص دارویی هل در پاپیروسهای مصری در سال 1550 قبل از مسیح توصیف شده است. از نظر گیاهشناسی گیاهی علفی و چند ساله با ساقه زیر زمینی منشعب و نسبتا طویل است، دارای ساقه های متعدد به ارتفاع 3 متر می باشد. دارای یک تا دو ساقه گل دهنده به ارتفاع یک متر می باشد. برگهای خطی سر نیزه ای به طول 60 تا 70 سانتی متر است. گلها سفید یا سبز روشن و در قسمت مرکز بنفش رنگ و به صورت پانیکول می باشد. میوه ها به طول 1 تا 2 سانتی متر است و به صورت کپسول سه خانه است. در هر میوه بین 15 تا 20 دانه به رنگ قهوه ای تیره، زاویه دار و معطر دارد. گونهElettaria cardamomum در مناطق گرم و مرطوب جهان به خصوص هندوستان و مالزی می روید و در کامبوج و سیلان (سری لانکا)، مالزی، لائوس، گواتمالا، السالوادور کشت و کار می شود. اما در ایران نمی روید و کاشته نمی شود
مواد موثره هل
اسانس هل
روش متداول برای جدا سازی اسانس روش تقظیر با بخار آب به مدت 2 تا 3 ساعت است. اسانس به رنگ زرد روشن یا بیرنگ است. درصد اسانس بسته به اندام مورد استفاده متفاوت است. اسانس در دانه، کپسول و پوسته آن یافت می شود. درصد اسانس بذر بین 4/3 تا 6/8 و درصد اسانس کپسول خشک بین 2/5 تا 3/11 است. درصد اسانس پوسته در حدود 2/0 درصد است.
مهمترین ترکیبهای شیمیایی اسانس شامل آلفا-ترپینیل استات، 8،1-سینئول، آلفا-ترپینئول، لیمونن، آلفا-پینن و بتا-پینن می باشد. ترکیبهای موترپنی در هل کشت شده در هند بیشتر است و میزان ترکیبهای سزکوئی ترپن در هل کشت شده در گواتمالا افزایش می یابد ترکیبهای عمده در اسانس هل سبز شامل آلفا-ترپینیل استات و 8،1-سینئول و ترکیبهای اصلی اسانس هل سیاه شامل 8،1-سینئول، آلفا-ترپینئول، لیمونن، آلفا-پینن و بتا-پینن است.
ترکیبهای فنلی هل
در عصاه اتانولی هل ترکیبهای فنلی شامل اسید های فنلی رزمارینیک اسید، کافئیک اسید و فرولیک اسید شناسایی شد. ترکیبهای فلاونوئیدی شامل کامپفرول و کوئرستین شناسایی شد.
اظلاعات تجاری هل
هند بزرگترین تولید کننده و صادر کنند و مصرف کننده هل می باشد. بعد از هند، گواتمالا و کشورهای تانزانیا، سری لانکا، السالوادور، ویتنام، لائوس و کامبوج از تولید کنندگان هل می باشند.
کاربردهای هل
هل در صنایع غذایی
یونانیان و رومیان قدیم از هل در داروها، عطر و غذا استفاده می کردند. اسانس هل در صنایع غذایی، صنایع دارویی، عطر سازی و نوشابه سازی به کار می رود و به عنوان عامل طعم دهنده و ضد نفخ می باشد. در کشورهای عربی و هند برای معطر کردن چای و قهوه استفاده می شود. در کشورهای اسکاندیناوی، روسه و آلمان برای به عنوان طعم دهنده کیک، کلوچه و سوسیس استفاده می شود. در صنایع غذایی به عنوان طعم دهنده گوشت و سوپهای کنسروی استفاده می شود. وایکینگ ها در سفر به هند ادویه هل را کشف و در فستیوالهای کیک پزی از آن استفاده می کردند. از ترکیب پودر هل و زنجبیل، میخک و زیره سیاه در درمان اختلالات گوارشی استفاده می کنند. جویدن میوه هل در رفع بوی بد دهان موثر است و اختلالات گوارشی و حالتهای تهوع و استفراغ را بهبود می بخشد.
خواص دارویی هل
هل در طب سنتی
دارای طبیعت گرم و خشک است. باد شکن، ملین، محرک، مقوی معده، اشتها آور و خوشبو کننده دهان است، قاعده آور و مسکن درد می باشد در صنایع دارویی به عنوان عامل ضد نفخ، طعم دهنده و محرک استفاده می شود. استفاده از هل در سیگار و یا خوردن یک یا دو عدد هل می تواند عادت به سیگار را در اقراد سیگاری کاهش دهد.
اهمیت هل در طب جدید
هل دارای خواص ضد نفخ، آنتی اکسیدان، ضد عفونی کننده، کاهش فشار خون، محافظت از دستگاه گوارش و بهبود بیماریهای گوارشی، تقویت معده، بهبود بیماریهای قلبی، ضد اسپاسم، ضد التهاب، ضد زخم، ضد باکتری و ضد قارچ، ضد سرطان ضد درد و ضد افسردگی است.
