خواص دارویی گل گاو زبان

گل‌ گاو زبان ایرانی

گیاه‌شناسی گل‌ گاو زبان

گل‌ گاو زبان ایرانی Echium amoenu به تیره گل‌ گاو زبان  تعلق دارد و یکی از مهم‌ترین گیاهان دارویی در طب سنتی به شمار می‌رود.  از نظر گیاهشناسی گیاه علفي، دوساله یا چندساله و روزبلند است. ساقه‌های آن 60 تا 100 سانتی‌متر ارتفاع داشته و دارای شیار هستند و سطح آن‌ها پوشیده از کرک است. برگ‌های آن بدون انشعاب، پهن، بزرگ، منفرد و ساده بوده که در پايين ساقه دمبرگ دار و در بالاي ساقه فاقد دمبرگ هستند.  گل‌ گاو زبان ایرانی دارای گل‌های ستاره‌ای شکل قرمز و متمایل به بنفش حاوی 5 عدد گلبرگ، 5 کاسبرگ و 5 پرچم پوشیده از کرک است. میوه گل‌ گاو زبان مرکب است و از چهار فندقه تشکیل شده است. گل‌ گاو زبان به احتمال زیاد از شمال آفریقا به نواحى دیگر راه‌ یافته و امروزه در منطقه مدیترانه، نواحی شمال آفریقا و قسمت‌هایی از خاورمیانه پراکنده شده است. منطقه وسیعی از شمال ایران شامل ارتفاعات رودسر، ارتفاعات بین رودبار و منجیل، ارتفاعات عمارلو،  ارتفاعات سیاه‌بیشه ارتفاعات حیران بین اردبیل و آستارا، کندوان و جنگل پل زنگوله، دره چالوس بین گرگان و نواده و دامنه‌های البرز را در برمی‌گیرد، همچنین در این مناطق در مقیاس محدود هم کشت می‌شود.

مواد مؤثره گل‌ گاو زبان

قسمت عمده مواد مؤثره موجود در گل‌ گاو زبان در گلبرگ‌های آن ذخیره شده است که شامل چهار آلکالوئید پیرولیزیدین است. جز فنلی رزمارینیک اسید است. این ماده یک ترکیب آنتی‌اکسیدانی قوی با فعالیت ضدویروسی و ضدالتهابی است. ترکیبات دیگری که از گلبرگ‌ها به دست می‌آید شامل آنتوسیانین های سیانیدین، دلفینیدین، آنتوسیانیدینها و گاما لینولنیک اسید (W6) است.

کاربردها و خواص دارویی گل‌ گاو زبان

اهمیت گل‌ گاو زبان در طب سنتی

گل‌ها، برگ‌ها و روغن دانه گل‌ گاو زبان ایرانی دارای اهمیت دارویی هستند.

در طب سنتی روغن گل گاو زبان در گشاد کردن عروق و ضد درد نقش دارد. برگها و گلهای گیاهان خوردنی است و به صورت گیاه خشک و طعم دهنده در نوشیدنی ها و غذاهای مختلف استفاده می شود. برگها را خرد می کنند و به صورت دمنوش مورد استفاده قرار می گیرد. روغن گل گاو زبان حاصل از بذر گل گاو زبان به صورت سطحی در موها و سطح پوست استفاده می شود.

اهمیت گل‌ گاو زبان در طب جدید

در طب جدید گلبرگ‌ها و برگ‌ها دارای فعالیت ضدویروسی، فعالیت‌ ضد میکروبی، آنتی‌اکسیدان، آرام‌بخش (ضد اضطراب و افسردگی)، ضد تشنج، ضد دیابت، ضدالتهاب و درد است.

روغن دانه گل‌ گاو زبان در درمان اختلالات پوستی، آرتریت روماتوئید، سندرم پیش از قاعدگی، دیابت، اختلال نقص توجه – بیش فعالی (ADHD)، جلوگیری از بیماری‌های قلبی و سکته مغزی، درد و تورم، درمان برونشیت و سرماخوردگی موثر است.

بر اساس گزارش سازمان غذا و دارو ایران در سال 1399 داروهای گیاهی مشتق شده از گل‌ گاو زبان شامل موارد زیر هستند (IFDA, 1399):