گیاه‌شناسی نعنا فلفلی
گیاه نعنا فلفلی با نام انگلیسی Peppermint از خانواده نعنا است. این‌گونه در کنار نهرهای آب و صیفی‌کاری‌ها کاشته می‌شود. این گیاه علفی، چندساله است. ضخامت ریشه این گیاه 3 تا 4 میلی‌متر است. ریشه آن به‌صورت استولون و ریزوم دارای گره‌های متعددی است. این گره‌ها محل رویش ریشه‌های باریک و در نتیجه تشکیل گیاهان کوچک در اطراف پایه مادری می‌باشند. ریشه در این گیاه چندان عمیق نیست و به صورت پراکنده در سطح خاک قرار می‌گیرد. نعنا فلفلی دارای ساقه‌های چهارگوش است طول ساقه متفاوت بوده و به شرایط اقلیمی محل رویش گیاه بستگی دارد و بین 30 تا 100 سانتیمتر رشد می‌کند. برگ‌های متقابل و کوچک (به طول 5/2 تا 5 سانتیمتر)، به رنگ سبز، دندانه‌دار و زبر با بویی شیرین و طعمی تند است. حفره‌های محتوی اسانس در هر دو طرف برگ وجود دارند. گل‌های نعناع فلفلی صورتی مایل به ارغوانی است و به‌صورت خوشه‌های مجتمع است. میوه کپسول، کوچک و به رنگ قرمز تیره است. بذر این گیاه فاقد قوه رویشی است. اندام‌های هوایی آن حاوی اسانس غنی از ترکیبات معطر متعدد است، مزه‌ای خنک و کمی تند دارد. نعنا فلفلی بومی مناطق مدیترانه‌ای است، اما در تمام دنیا مانند هند، چین، اروپا، آمریکا، استرالیا، آفریقای جنوبی و کانادا کشت می‌شود.
مواد مؤثره نعنا فلفلی
اسانس نعنا فلفلی
اسانس این گیاه زردرنگ یا شفاف است و با استفاده از روش تقطیر با بخار استحصال می‌شود. درصد اسانس بین 2/1 تا 5/1 تغییر می کند. برگ‌ها 2 تا 7/2 درصد و گل‌ها 4 تا 6 درصد اسانس دارند و ساقه‌ها نیز فاقد اسانس می‌باشند. منتون و منتول بیشترین درصد (40 تا 60 درصد) از ترکیبات اسانس این گیاه را به خود اختصاص می‌دهد. بیشترین مقدار منتول در اسانس استخراج شده از برگ‌های جوان این گیاه وجود دارد.
سایر ترکیبات اسانس گیاه نعناع فلفلی شامل لیمونن، سینئول، منتون ، منتوفوران ، ایزومنتون و منتیل است. تركيبات منتول، اتيل استات و نئومنتول در اندام‌های مسن گياه وجود دارد درحالی‌که منتول و ايزومنتول در اندام‌های جوان يافت می‌شوند. همچنين در مقايسه با برگ‌ها، گل‌ها حاوي مقادير بيشتري از منتوفورين هستند. نعنا فلفلی غنی از مواد معدنی کلسیم، منیزیم، روی، آهن، و فسفر است.
دلایل تقاضای بالا برای اسانس نعنا فلفلی
- افزایش تقاضا برای محصولات آرایشی و بهداشتی طبیعی و ارگانیک، رشد سرمایه‌گذاری در صنایع بهداشتی و دارویی. به‌تبع آن رشد بازار جهانی اسانس نعناع فلفلی را به همراه داشته است.
- بالا رفتن آگاهی مصرف‌کنندگان در کاربرد محصولات طبیعی و بی‌خطر
- رشد آگاهی از اهمیت مراقبت‌های شخصی و رشد 40٪ مراقبت‌های بهداشت فردی در 5 سال گذشته باعث افزایش استفاده از محصولات مراقبت از پوست و مو شده است.
- سیر صعودی استفاده از غذاهای نیم آماده و فست فودها و افزایش تقاضا برای استفاده از ادویه‌ها و طعم‌دهنده‌های مختلف
- محبوبیت طب مکمل و جایگزین (Complementary and Alternative. Medicine, CAM) مانند درمان‌های آروماتراپی (رایحه‌درمانی)
- وجود برچسب GRAS (Generally Recognized as Safe) یا به‌طورکلی بی‌خطر بر روی اسانس این گیاه باعث می‌شود بازار این محصول با رشد سریع تقاضا همراه باشد.
کاربرد فرآورده های نعنا فلفلی
- دمنوش و چای گیاه نعناع فلفلی محبوبیت زیادی در بین مردم دنیا دارد. این چای علاوه بر طعم و بوی مطبوع به‌عنوان یک گیاه دارویی قدیمی در فرهنگ‌های شرقی و غربی معروف است.
- . ترکیب اسانس نعناع فلفلی در مواد پلیمری برای بسته‌بندی مواد غذایی با هدف افزایش ماندگاری محصولات نهایی انجام می‌شود
- با توجه به طعم ترش تنباکو، عصاره نعناع فلفلی به شکل افزودنی معمولاً در سیگار استفاده می‌شود
- همان‌طور که اشاره شد منتول عمده‌ترین ترکیب تشکیل‌دهنده اسانس نعنا است که در تهیه انواع شیرینی، صنایع غذایی، لوازم‌آرایشی، عطرسازی، تولید خمیردندان‌ها، دهان‌شویه‌ها و فرآورده‌های دارویی مورد استفاده قرار می‌گیرد
- برخی از شواهد مؤثر در رابطه با استفاده از این گیاه در برای رشد تغذیه‌ای جوجه‌های گوشتی گزارش شده است نعنا فلفلی تأثیرات مهمی بر فعالیت آنتی‌اکسیدانی و جمع‌آوری چربی‌های شکمی در جوجه‌های گوشتی نشان می‌دهد. پس می‌توان از برگ این گیاه برای بالا بردن کارایی اقتصادی تولید مرغ گوشتی استفاده کرد.
خواص دارویی نعنا فلفلی
نعنا فلفلی دارای فعالیت ضدویروسی، ضد باکتریایی، ضد قارچ، ضد اسپاسم و بهبود سندرم روده تحریک‌پذیر (شل کرن عضلات دستگاه گوارش، کاهش نفخ و گاز)، دردهای شکمی کودکان، بهبود سر درد و میگرن، باز شدن سینوسها، کاهش خستگی فیزیکی و روحی، کاهش دردهای قاعدگی، بهبود خواب، کاهش وزن، بهبود حافظه و تمرکز، کاهش درد نوک پستان در زنان شیرده نقش دارد.
