گیاهشناسی زیره سیاه
گیاه زیره سیاه از خانواده چتریان است و نام انگلیسی آن Caraway می باشد. ارتفاع گیاه از 30 تا 100 سانتی متر است. ریشه غده ای، دوکی شکل و گوشتدار است ساقه توخالی، شیاردار و منشعب است. برگهای با دمبرگ غلاف دار مشاهده می شوند. گل آذین به صورت چتر مرکب از 8 تا 16 چترک و به طول 5/5 سانتی متر است. رنگ گلها سفید یا صورتی است. میوه ها به رنگ قهوه ای، بیضی شکل و معطر هستند. خاستگاه زیره سیاه آسیا و خاور میانه می باشد و در بسیاری از کشورهای اروپایی، آمریکا، کانادا، استرالیا، جامائیکا، مراکش، سوریه و ترکیه کشت و کار می شود
مواد موثره زیره سیاه
مواد معدنی در زیره سیاه
زیره سیاه داری فیبر و املاح معدنی همچون آهن، روی و کلسیم و ترکیبهای آنتی اکسیدان است.
اسانس زیره سیاه
بذور زیره سیاه دارای 1 تا 9 درصد اسانس هستند. ترکیبهای عمده اسانس کارون و لیمونن است روش استخراج اسانس بر درصد ترکیب های شیمیایی عمده اسانس شامل کارون و لیمونن اثر می گذارد.
ترکیبهای فلاونوئیدی در زیره سیاه
ریشه زیره سیاه دارای ترکیبهای فلاونوئیدی کوئرستین، ایزو کوئرستین و کمپفرول است.
اسیدهای چرب در زیره سیاه
مهمترین اسید های چرب شامل پتروسلنیک اسید، لینولئیک اسید و اولئیک اسید است.
پراکندگی جغرافیایی زیره سیاه
اطلاعات تجاری زیره سیاه
هلند از بزرگترین تولید کنندگان و صادر کنندگان اسانس زیره سیاه می باشد و بعد از آن کشورهای سوئد، نروژ، اسپانیا و اتریش نیز از تولید کنندگان زیره سیاه هستند.
کاربردهای زیره سیاه
زیره سیاه در صنایع غذایی
از زیره سیاه به عنوان طعم دهنده نان، شیرینی، سوسیس، پنیر و ترشی و در ادویه کاری استفاده می شود. از دانه، اسانس و عصاره زیره در غذاهای مختلف استفاده می شود. برای تهیه دمنوش زیره سیاه یک قاشق غذاخوری از پودر زیره با یک قوری آب مخلوط می شود و بعد از گذشت 15 الی 20 دقیق دم می کشد. می توان دمنوش زیره سیاه را نعنای تازه، چای سبز و و زنجبیل تهیه کرد. از عرق زیره سیاه که از دانه های آن تهیه می شود می توان بعد یا قبل از غذا استفاده کرد.
زیره سیاه در طب سنتی
زیره سیاه طبع گرم و خشک دارد. اسانس زیره سیاه ضد نفخ و ضد اسپاسم و اشتها آور است، خاصیت ضد میکروب و ضد عفونی کننده دارد و بر طرف کننده ناراحتیهای معده می باشد. در کولیت روده و دلپیچه کودکان موثر است. در طب سنتی ابن سینا برای کاهش وزن استفاده می شد. قاعده آور است و در ازدیاد شیر در زنان شیرده نقش دارد. استفاده بیش از حد از زیره سیاه موجب سوزش سر دل، آروغ زدن، آسیب به کبد، سقط جنین، اثرات اعتیادآور، قاعدگی سنگین، کاهش قند خون، آلرژی و خارش پوست می شود. استفاده از نصف تا یک قاشق غذاخوری از زیره سیاه سه با در روز ایمن و موثر است. معمولا اثرات جانبی برای زیره سیاه گزارش نشده است اما کودکان و زنان باردار و شیرده بایستی در مصرف آن احتیاط کنند.
در صنایع داروسازی گیاهی کپسول ضد نفخ، محلول برطرف کننده سندرم روده تحریک پذیر، کپسول خوراکی کاهش وزن و تری گلیسیرید تهیه شده است.
اسانس زیره در عطر سازی، دهان شویه، خمیر دندان و صابون استفاده می شود.
