روشهای خشک کردن
گیاهان دارویی تازه حجم زیادی را اشغال می کنند و این مساله جابه جایی و انبارداری آنها را با مشکل مواجه می سازد. بنابراین با روشهای مختلف خشک کردن حجم گیاهان کاهش یافته و میزان رطوبت آنها کم می شود. از طرفی گیاهان خشک شده به دلیل کاهش فعالیت آنزیمی و میکروبی کمتر در معرض آلودگی میکروبی و قارچی قرار می گیرند. عمل خشک کردن باید به گونه ای انجام شود که کاهش کمیت و کیفیت مواد موثره به حداقل برسد.
بطور کلی خشک کردن عبارت است از کاهش محتواي رطوبتي محصول که در پي آن از فعاليت آنزيمي و ميکروبي کاسته شده و عمر انباري محصول افزايش مي يابد. علاوه بر اين، خشک کردن منجر به کاهش وزن و حجم محصول شده که انبارداري و حمل و نقل آن را بهبود مي بخشد. انواع روشهای خشک کردن بر درصد و اجزای مواد موثره تاثیر دارد. لذا انتخاب روش خشک کردن باید بر اساس نوع اندام هدف گیاه (گل، برگ، …)، مواد موثره و … باشد.
برای خشک کردن گیاهان دارویی روش خشک کردن با هوای گرم و روش طبیعی (سایه و آفتاب) به دلیل هزینه کمتر و ساده بودن روش کار هنوز به عنوان متداولترین روشهای خشک کردن استفاده می شوند. البته هر کدام از روشهای فوق دارای معایبی هستند. در مقیاس صنعتی از سالن های سر پوشیده با قفسه بندی مناسب به منظور خشک کردن گیاهان در سایه و یا از خشک کن های مختلف استفاده می شود. برای خشک کردن در سایه لایه نازکی از گیاه را در روی سطح خشک کن قرار می دهند و برای جلوگیری از فر آیند تخمیر از روی هم قرار دادن گیاهان باید جلوگیری شود.
همچنین از ماکروویو، امواج مادون قرمز و خشک کردن در خلا نیز برای خشک کردن گیاهان دارویی به ویژه گیاهان اسانس دار استفاده می شود. از مزایای روش ماکروویو کوتاه شدن زمان خشک کردن، بدون تغییر در کیفیت تعدادی از گیاهان دارویی است. استفاده از خشک کن های مادون قرمز در سال اخیر رونق زیادی داشته و بدلیل هزینه پایین و تجهیزات ساده و ارزان قیمت آن، در کشورهای در حال توسعه بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. برخی از مهمترین مزیت های خشک کردن بوسیله تابش مادون قرمز عبارتند از: کاهش زمان خشک شدن، کارایی مصرف انرژی بالا، کیفیت خوب محصولات خشک شده و گرم کردن یکنواخت گیاهان. خشک کن های تحت خلا به دلیل امکان انجام علیات خشک کردن در دما و مدت زمان پایین، دارای مزیت زیادی در فرآوری گیاهان دارویی هستند ولی هزینه بالای تجهیزات و مصرف انرژی سبب شده است که صرفا جهت خشک کردن برخی از گیاهان دارویی و معطر دارای صرفه اقتصادی باشند.
جداسازی و سورت کردن
حذف اندام های گیاهی زائد، ناخالصی ها، گرد و غبار و … در مرحله جداسازی مورد توجه است. سپس درجه بندی یا سورتینگ بر اساس اندازه، وزن، رنگ و حتی رایحه می تواند انجام شود. این بخش از فرآوری اولیه نقش مهمی در افزایش کیفیت و قیمت مواد گیاهی دارد.
خرد کردن و آسیاب
خرد کردن و آسیاب نمودن به عنوان دو تکنیک مهم جهت کاهش اندازه قطعات گیاهی برای مصرف راحت تر مواد اولیه گیاهی در صنعت غذا و … بسیار پرکاربرد می باشند. در تکنیک خرد کردن، سایز قطعات گیاهی به حدود نیم تا یک سانتیمتر تبدیل می گردد ولی در آسیاب، آنها کاملا پودر می شوند. با توجه به نوع بافت ذخیره کننده مواد موثره، جهت گیاهان اسانس دار معمولا تکنیک خرد کردن توصیه می شود ولی چنانچه مصرف زودهنگام مواد اولیه گیاهی موردنظر باشد، آسیاب کردن هم میتواند مورد استفاده قرار گیرد. مواد گیاهی آسیاب شده قابلیت نگهداری طولانی مدت ندارند و باید در اسرع وقت در تولید فرآورده ها مصرف شوند. امروزه دستگاه های آسیاب چکشی، پره ای یا برشی، غلطکی و گلوله ای در ابعاد و قدرت های متنوع در بازار موجود می باشند و باید در هنگام خرید از تجربه شرکت سازنده و کیفیت دستگاه ها اطمینان حاصل نمود.
بسته بندی
همواره یکی از دغدغه های صنعت فرآوری گیاهان دارویی، ایجاد توازن بین ورود مواد خام گیاهی به کارخانه و توان دستگاه های فرآوری می باشد زیرا ورود کمتر یا بیشتر مواد خام به خط استحصال مواد موثره سبب کاهش راندمان تولید و ایجاد مشکلات متعدد کیفی در فرآورده نهایی کارخانه می گردد. بسته بندی و انبارداری از فرآیندهای مهم در مرحله‌ی پس از برداشت گیاهان دارویی می‌باشند که می توانند سبب تامین پایدار مواد گیاهی موردنیاز صنعت فرآوری گیاهان دارویی شوند.
بسته بندی یکی از فرآیندهای مهم در مرحله‌ی پس از برداشت محصولات کشاورزی همچون گیاهان دارویی می‌باشد که سبب حفظ کمیت و کیفیت آنها در طول مدت انبارداری می‌گردد. مهمترین مزایای بسته بندی گیاهان دارویی عبارتند از: افزایش زمان نگهداری محصولات، کند شدن سرعت کاهش کیفیت مواد مؤثره گیاهان دارویی در طول زمان، جلوگیری از جذب رطوبت
محصولات خشک شده، کاهش خطر فساد درونی، بیرونی و اکسایشی، حمل و نقل آسان‌تر و سریع‌تر. در بسته بندی گیاهان دارویی و معطر، معمولا پوشش های عایق به گاز، بخار آب، ترکیبات
معطر و نور با توجه به شرایط نگهداری و حمل و نقل جهت بسته بندی این محصولات انتخاب می شوند. البته همواره تمایل زیادی به استفاده از مواد جدید در بسته بندی گیاهان دارویی
وجود دارد و در سال های اخیر پوشش های پلی استری، نایلون های چندلایه دارای سلوفان، پلی اتیلن و پلی استر، پوشش های مشتق شده از اتیل ونیل الکل و … مورد توجه قرار گرفته
اند.
انتخاب شرایط (اتمسفر) بسته بندی نیز اهمیت زیادی دارد. بسته بندی با هوای معمولی، بسته بندی تحت خلا (بخصوص برای بذور) و بسته بندی با گازهای بی اثر همچون نیتروژن امروزه متداول هستند.
ضدعفونی کردن
اگرچه تکنیک استفاده از پرتوتابی گاما به عنوان یک روش ایمن صرفا جهت گیاهان دارویی و ادویه ها حتی در اتحادیه اروپا هم مورد تایید است، ولی مصرف کنندگان نسبت به این روش ضدعفونی کردن دیدگاه مثبتی ندارند. بنابراین صنعت گیاهان دارویی به دنبال روش های جدید ضدعفونی کردن بوده است که می توان به روش های استفاده از بخار خشک، تیمار با گاز ازن، پرتوتابی فرابنفش و پلاسمای سرد اشاره نمود.
انبارداری
گیاهان دارویی خشک شده را می توان به صورت کوتاه مدت و یا دراز مدت در انبار نگهداری نمود. در انبارداری باید از اثرات بازدارنده کاهش کیفیت گیاهان دارویی ممانعت شود. بنابراین میزان رطوبت، جریان هوا و حشرات انباری باید کنترل گردد.
در طول این مدت کنترل رطوبت گیاهان هفته ای یک یا دو بار و همچنین حشراتی که می توانند گیاهان خشک شده را آلوده کنند، ضروری است. انبارها باید ضدحریق بوده و همچنین انبارها باید تاریک و خنک باشند. بهتر است انواع مختلف ادویه در انبارهای جداگانه به منظور جلوگیری از اخلاط بوی ادویه ها نگه داری شوند. آزمونهای کنترل کیفی شامل آزمونهای فیزیکی، شیمیایی و میکروبی برای کنترل کیفیت گیاهان انبار شده الزامی است. در مورد گیاهان مورد استفاده در صنعت غذا و دمنوش ها، آزمونهای حسی شامل رنگ، طعم و عطر ضروری است.