معرفی و گیاهشناسی رازیانه
رازیانه یا بادیان با نام علمی Foeniculum vulgare Mill. و نام انگلیسی Fennel به تیره چتریان (Apiaceae) تعلق دارد. از نظر گیاهشناسی، رازیانه گیاهی علفی و چندساله5 تا 7 ساله است ساقه آن عمودی و به ارتفاع 5/1 تا 2 متر، منشعب، گرد و به رنگ سبز خاکستری است. برگ‌ها پنجه‌ای، با حاشیه لوب دار و به رنگ سبز مایل به آبی تا متمایل به خاکستری روشن هستند و دمبرگ‌ها در محل اتصال به ساقه حالت غلاف مانند پيدا می‌کنند. گل‌های كوچك و زردرنگ رازيانه در انتهاي ساقه‌های اصلي و فرعي به صورت مجتمع در چتر مركب قرار می‌گیرند که به آن گل‌آذین گفته می‌شود. ریشه آن دوکی‌شکل است و تا عمق نسبتاً زیادی در خاک نفوذ می‌کند. این ریشه حجیم و به رنگ سفید است و بوي معطر و مطبوعی دارد
میوه‌های این گیاه استوانه‌ای، به رنگ سبز روشن متمایل به زرد و دارای دو بخش است. هر بخش بیضی‌شکل، کشیده و دارای 5 خط برجسته طولی است در بخش داخلی میوه دانه‌ای سیاه‌رنگ دیده می‌شود. میوه‌های این گیاه بوئی مطبوع و طعمی شیرین دارد. ابعاد آن برحسب محل رويش گياه متفاوت است. طول بذر6 تا 10 و عرض آن 2 تا 3 میلی‌متر است. دانه رازیانه خشک، ادویه‌ای معطر و با طعمی مشابه انیسون است. بذرها وقتی تازه هستند قهوه‌ای یا سبزرنگ هستند و با پیر شدن بذر به آرامی به خاکستری مات تبدیل می‌شوند همه اندام‌های رازیانه دارای روغن فرار هستند پس درنتیجه تمام گیاه بوی معطر خاصی دارد
این گیاه انواع گوناگونی دارد، اما سه نوع اصلی آن‌گونه F. vulgare (رازیانه تلخ)، F. azoricum Mill (رازیانه فلورانس) و F. dulce (رازیانه شیرین) است. رازیانه بومی جنوب اروپا و منطقه مدیترانه است. رویشگاه‌های طبیعی آن در ایران، گرگان، دره هزار، آذربایجان (تبریز)، کردستان، کرمان و خراسان است.
فرآورده های رازیانه
محصولات اصلی رازیانه شامل گیاه سبز یا خشک، میوه یا دانه خشک‌شده رازیانه و روغن دانه است
ترکیبهای شیمیایی رازیانه
عمده‌ترین تركيبات موجود در گياه رازيانه شامل مونوترپن ها و سزكوئي ترپن ها، فنيل پروپانوئيدها، هيدروكسي كومارين ها، پيرانوكومارين ها، فلاونوئيدها، گليكوزيدهاي قلبي، تانن ها، اسيدهاي چرب و مواد معدنی هستند.
مواد مغذی در رازیانه
گیاه رازیانه حاوی فیبر، ویتامین C، کلسیم، آهن، منیزیم، پتاسیم و منگنز است. غده رازیانه غنی از ویتامین C است. ویتامین C برای کلاژن سازی، ترمیم بافتها و افزایش سیستم ایمنی اهمیت دارد. منگنز موجود در غده و دانه رازیانه برای تنظیم قند خون، استخوان سازی، بهبود زخم و تنظیم آنزیمها اهمیت دارد.
اسانس رازیانه
استخراج اسانس به روش تقطیر با آب انجام می گیرد و بسته به مرحله رسیدگی بذر درصد اسانس تغییر می کند. درصد اسانس در بذرهای سبز (نارس) (31/1 %)، در بذرهای سبز قهوه ای نیمه رس (18/1 %) و در بذرهای کاملا رسیده (قهوه ای) (26/1 %) می باشد. اسانس رازیانه متشکل از 30 نوع ترکیب ترپنوئیدی می‌باشد که مهم‌ترین این ترکیبات عبارتند از آنتول، فنچون و استراگول است. در مطالعه ای ترکیب شیمیایی اسانس رازیانه شامل ترانس آنتول (1/84 -1/86 %)، فنچون (13/7-86/8 %)، لیمونن (3 -3/3 %) و متیل چاویکول (5/2 -7/2 %) گزارش شد. در مطالعه دیگری ترانس آنتول (31-36 %)، آلفا-پینن (14-20 %)و لیمونن (11/13 %) دراندام هوایی و متیل چاویکول (79-88 %) در بذرها شناسایی شد.
ترکیبهای فنلی در رازیانه
.میزان فنل کل بذرmg 5/15± 59/262 است. مقدار ترکیبهای فنلی کوئرستین (09/17 %)، رزمارینیک اسید (99/14 %)، آپیجنین (55/12 %)، کلروژنیک اسید (87/6 %)،فرولیک اسید 55/3 %) و p-کوماریک اسید (32/4 %) است
اهمیت رازیانه در طب جدید
رازیانه دارای خواص آنتی‌اکسیدانی، ضد سرطانی، ضد باکتریای، ضد قارچی، ضد انگل، ضدالتهاب و ضد درد، ضد اضطرابی، ضد دیابتی، فعاليت استروژني ، فعاليت قلبي- عروقي، تقویت ماهیچه‌ها و سیستم حرکتی، تسکین‌دهنده حالت تهوع، درمان دردهای قاعدگی در زنان، محافظ کبد و دستگاه گوارش، کاهش چربی خون، ضد اضطراب، ضد افسردگی و افزایش حافظه، استخوانزایی و ضد آلرژی است.
کاهش اشتها با رازیانه
در مطالعه ای 9 زن سالم دمنوش رازیانه (2 گرم در 250 میلی لیتر) را قبل از غذا مورد استفاده قرار دادند . این گروه گرسنگی کمتری را احساس کردند و کالری کمتری را در طول وعده غذایی مصرف کردند. احتمالا آنتول اسانس رازیانه مسئول کاهش اشتها می باشد. در مطالعه دیگری 47 زن 300 میلی گرم از عصاره رازیانه را به مدت 12 هفته مصرف کردند و افزایش وزن کمی را نشان دادند.
سلامت قلب با مصرف رازیانه
دانه های رازیانه به دلیل داشتن فیبر بالا در کاهش کلسترول و بهبود بیماریهای قلبی-عروقی نقش دارند. رازیانه و بذرهای به دلیل داشتن منیزیم، پتاسیم و کلسیم نقش مهمی در سلامت قلب دارند.
خواص ضد سرطان رازیانه
آنتول موجود در دانه های رازیانه رشد سلول را فرو می نشاند و در القا آپوپتوزیس سلولی در سلولهای سرطانی پستان نقش دارد.
نقش رازیانه در شیر دهی زنان
رازیانه در افزایش ترشح شیر و افزایش ترشح هورمون پرولاکتین نقش دارد.
