گیاهشناسی سرخارگل
جنس Echinacea متعلق به خانواده آقتابگردان (Asteraceae) است. این جنس دارای نه گونه است. و سه گونه شامل Echinacea purpurea، E. pallida و E. angustifolia به عنوان گیاه دارویی شناخته می شوند. از نظر گیاهشناسی کیاهانی چند ساله به ارتفاع 100 تا 150 سانتی متر است. دارای ربشه و ریزوم گسترده است. سطح ریشه به رنگ قهوه ای خاکستری است و درون آن سفید رنگ است. شاخه منشعب و دارای خارهای ضمخت است. در سال اول برگهای رزت ایحاد می کند و در سال دوم گل می دهد. برگها خطی و به اندازه 3 تا 6 سانتی متر است. و دارای کرکهای خشن است. گل از دو بخش تشکیل شده است، گلهای صورتی عقیم که در لبه گل آذین قرار گرفته اند. گلهای لوله ای دو جنسی تارنجی قهوه ای که در مرکز گل هستند. این گونه بومی آمریکای شمالی و آمریکا است و در چمنزارها و مناطق جنگلی می روید.
ترکیبهای شیمیایی سرخارگل
ترکیبهای شیمیایی اکیناسه شامل آلکیلامید، پلی ساکاریدها، گلیکو پروتنئین ها، فلاونوئیدها و اسیدهای فنلی مشتق از کافئیک اسید است. اسدهای فنلی شامل کافئیک اسید، چیکوریک اسید(chicoric acid) ، caftaric acide، کلروژنیک اسید و اکینا کوزید (echinacoside) هستند. ترکیبهای آنتی اکسیدان شامل فلاونوئیدها و اسیدهای فنلی در گلها و ریشه ها انباشته می شوند و در برگها وجود ندارند.
اهمیت سر خار گل در طب جدید
بخشهای هوایی و ریشه گیاهان در قرصها، دمنوش، عصاره ها و تنتور استفاده می شود. اثرات تنظیم کننده سیستم ایمنی، اثرات ضد التهاب، کاهش قند خون، کاهش اضطراب، اثرات سمیت سلولی، فعالیت آنتی اکسیدان، ضد باکتری و ضد قارچ، ضد ویروس و ضد حشره گونه های اکیناسه به ویژه گونه Echinacea purpurea تائید شده است. ترکیبهای آلکیلامید، پلی ساکارید و گلیکو پروتئین در تنظیم سیستم ایمنی نقش دارند. گیاهان اکیناسه اثرات سودمندی بر سیستم ایمنی دارند و باعفونت و ویروس مقابله می کنند. به همین دلیل اکیناسه برای درمان سرماخوردگی استفاده می شود. بر اساس یک مطالعه گیاهان اکیناسه قادر به کاهش عفونت سیستم دستگاه تنفسی به میزان 22 % است. قند خون بالا خطر ابتلا به بیماری دیابت نوع 2 ، بیماریهای قلبی و سایر بیماریهای مزمن را افزایش می دهد. گیاهان اکیناسه با تنظیم آنزیمهای متابولیسم گلوکز و به دلیل فعالیت آنتی اکسیدان در کاهش قند خون نقش دارند. همچنین به دلیل داشتن آلکیلامید ، رزمارینیک اسید و کافئیک اسید در بهبود و کاهش اضطراب نقش دارند. در یک مطالعه نشان داده شد که مصرف 40 میلی گرم از عصاره اکیناسه دو بار در روز به مدت 7 روز در کاهش اضطراب در مقایسه با گروه شاهد نقش دارد.
ترکیبهای فلاونوئید و آلکیلامید و مشتقات کافئیک اسید دارای خواص ضد التهاب هستند. گیاهان اکیناسه قادر به کاهش مارکرهای التهاب هستند. در بیمارانی که به داروهای غیر استروئیدی التهاب پاسخ ندادند. استفاده از مکمل زنجبیل و اکیناسه در بهبود التهاب، دردهای مزمن و تورم موثر بود. ترکیبهای پلی ساکارید، فلاونوئید و مشتقات کافئیک اسید دارای خواص آنتی اکسیدان، ضد میکروب و ضد تومور هستند. در شرایط درون شیشه عصاره اکیناسه رشد سلولهای سرطانی را فرو می نشاند و موجب مرگ سلولهای سرطانی می شود. احتمالا چیکوریک اسید مسئول مرگ سلولهای سرطانی است. عصاره گونه های مختلف اکیناسه در مرگ برنامه ریزی شده سلولی سلولهای سرطانی پانکراس و کولون نقش دارد
اهمیت سر خار گل در صنایع آرایشی-بهداشتی
گیاهان اکیناسه در بهبود بیماریهای پوستی مثل آکنه و کاهش چروکهای پوستی و آبرسانی پوست نقش دارند. استفاده از کرم حاوی عصاره اکیناسه در بهبود اگزما و بازیابی لایه بیرونی پوست نقش دارد. البته خاطر نشان می شود که مدت نگهداری محصولات حاوی عصاره اکیناسه کوتاه است.
اثرات جانبی سر خار گل
فرآورده های اکیناسه در کوتاه مدت اثر بخشی بهتری دارند. اثرات جانبی مصرف بلند مدت محصولات اکیناسه شامل اختلالات گوارشی و جوشهای پوستی است. برخی از افراد ممکن است به فرآورده های اکیناسه آلرژی داشته باشند. افرادی که دارای بیماریهای خود ایمنی هستند و یا داروهای فرونشاننده ایمنی مصرف می کنند نباید به صورت خود سرانه از فرآورده های اکیناسه مصرف کنند و باید با پزشک خود مشورت نمایند. مقدار مصرف روزانه برای اکیناسه به دلیل یافته های متفاوت مشخص نیست. برای مثال 300 تا 500 میلی گرم از پودر خشک عصاره اکیناسه سه بار در روز و یا 5/2 میلی لیتر از عصاره مایع سه بار در روز و یا استفاده از 10 میلی لیتر از عصاره مایع به طور روزانه و در یک دوره کوتاه مدت توصیه شده است.
