شوید سبزی معطر یا گیاه دارویی؟

گیاهشناسی شوید 

شوید یا شبت گیاهی یکساله، علفی و معطر با نام انگلیسی Dill از خانواده Apiaceae است.. شوید دارای ریشه ای مخروطی، ساقه مستقیم، استوانه ای شکل، بدون کرک و دارای خطوط طولی است. ارتفاع گیاه بسته به شرایط اقلیمی محل رویش گیاه بین 40 تا 180 سانتی متر است. سطح ساقه بدون کرک و در محل گرهها دارای فرورفتگی می باشد. برگها کوچک، نازک و نخی شکل و دارای سه بریدگی عمیق است که به طور متناوب بر روی ساقه قرار می گیرند. گلها کوچک، دو جنسی و رنگ آنها زرد و ریز و در فرم گل آذین چتر مرکب است. میوه فندقه و تخم مرغی شکل و رنگ میوه قهوه ای تیره تا روشن است. منشا آن نواحی شرقی مدیترانه  و جنوب غرب آسیا گزارش شده است. و در تمام نقاط به منظور استفاده به صورت سبزی یا ادویه  و یا استخراج اسانس کشت می شود.

مواد شیمیایی شوید

9 گرم شوید تازه دارای 8% ویتامین C، 5% منگنز، 4% ویتامین A، 3% فولات و 3 % آهن است. همچنین شوید دارای 1 تا 2 درصد کلسیم، مس، منیزیم، پتاسیم و ریبوفلاوین و روی است. شوید تازه کالری کمی دارد. ویتامین A در بهبود سیستم بینایی و ویتامین C در بهبود سیستم ایمنی، تشکیل استخوان، بهبود زخم و متابولیسم نقش دارد و به عنوان آنتی اکسیدان بر ضد رادیکالهای آزاد عمل می کند. منگنز موجود در شوید در بهبود عملکرد مغز و سیستم عصبی و متابولیسم قند و چربی نقش دارد.

شوید دارای آنتی اکسیدانهای فلاونوئیدی، ترپنوئید و تانن است. فلاونوئید ها در کاهش بیماریهای قلبی-عروقی، سکته مغزی و انواع سرطان و سلامت مغز نقش دارند. ترپنوئیدها موجب محافظت کبد، قلب، کلیه و بیماریهای مغزی می شوند. تانن ها مسئول طعم تلخ بسیاری از گیاهان هستند و دارای خواص آنتی اکسیدان و ضد التهاب هستند.

اسانس شوید

درصد اسانس و میزان ترکیبهای شیمیایی بر اساس اندام گیاه و مرحله رشد گیاه تغییر می کند. و در تمام مطالعات بالا بودن درصد اسانس بذر نسبت به سایر اندامها اثبات شده است. روش اسانس گیری بر عملکرد اسانس اثر دارد. میزان اسانس با استفاده از روش تقطیر با آب (01/2 %) و با استفاده از روش تقطیر با بخار آب (02/1 %) است در مطالعه ای درصد اسانس سرشاخه گلدار (21/0 %) و درصد اسانس بذر (42/2 %) بود.  در تحقیق دیگر درصد اسانس در اندام هوایی در مرحله گلدهی و ابتدای تشکیل بذر (38/3 %)، در بذور سبز و نارس (40/3 %) و در بذور کاملا رسیده و قهوه ای (49/2 %) بود ترکیبهای عمده در اندام هوایی شامل کارون (25 تا 35 %) و آلفا-فلاندرن (15 تا 25 %) و  در بذر شامل کارون (40 تا 60 %) و لیمونن (20 تا 28 %) بود.

شوید در صنایع غذایی

از برگهای شوید در سالاد و سوپ و از برگهای تازه به عنوان سیزی خوردن استفاده می شود. دانه های شوید بسیار معطر هستند و در سالاد، سسها، سوپ، چای، غذاهای دریایی و خیار شور استفاده می شوند به دلیل اثرات ضد میکروبی اسانس شوید از آن به عنوان نگه دارنده طبیعی استفاده می شود. در طب سنتی به عنوان اشتها آور، ضد نفخ، ضد اسپاسم و ادرار آور، رفع سکسکه و افرایش شیر استفاده می شود. در صنایع آرایشی-بهداشتی در عطرها، محصولات آرایشی-بهداشتی معطر، دترژنتها و صابونها استفاده می شود.

خواص دارویی شوید 

گیاه شوید دارای خواص ضد باکتری، ضد میکروب، ضد قارچ، آنتی اکسیدان، ضد افزایش چربی خون (کاهش کلسترول و تری گلیسیرید)، کاهنده کلسترول خون و محافظت قلب، اختلال هضم و رفع درد معده، ضد اسپاسم، رفع کرامپ،  افزایش غلظت پروژسترون است.

فرآورده های دارویی شوید