گیاهشناسی شوید
جنس Anethum از خانواده Apiaceae دارای یک گونه به نام Anethum graveolens L. می باشد که در ایران و نقاط مختلف جهان به صورت کاشته شده وجود دارد. نام انگلیسی آن Dill است و در فارسی به آن شوید یا شبت می گویند. شبت گیاهی یکساله، علفی و معطر است. منشا آن نواحی شرقی مدیترانه و جنوب غرب آسیا گزارش شده است. این گیاه در غرب آسیا، ایران، هند و قفقاز می روید. شبت دارای ریشه ای مخروطی، نازک و کم انشعاب است. طول ریشه متغیر بین 10 تا 30 سانتی متر می باشد. ساقه مستقیم، استوانه ای شکل، بدون کرک و دارای خطوط طولی است. ارتفاع گیاه بسته به شرایط اقلیمی محل رویش گیاه بین 40 تا 180 سانتی متر است. ساقه دارای انشعابات کم و بیش زیادی است. سطح ساقه بدون کرک و در محل گرهها دارای فرورفتگی می باشد. برگها کوچک، نازک و نخی شکل و دارای سه بریدگی عمیق است که به طور متناوب بر روی ساقه قرار می گیرند. گلها کوچک، دو جنسی و رنگ آنها زرد و ریز است. در انتهای ساقه های اصلی و فرعی گلها در فرم گل آذین چتر مرکب به قطر 15 تا 20 سانتی متر پدیدار می شوند. میوه فندقه، تخم مرغی شکل، پنج تا شش میلیمتر طول سه تا چهار میلیمتر پهنا و 5/0 تا 1 میلیمتر ضخامت دارد. رنگ میوه قهوه ای تیره تا قهوه ای روشن است. در ناحیه تحتانی میوه چهار و در قسمت فوقانی آن دو حجره اسانس وجود دارد. وزن هزار دانه آن 1 تا 2 گرم است. خاستگاه شوید منطقه مدیترانه، جنوب اروپا و جنوب غرب آسیا است. این گیاه در پاکستان، هند، افغانستان، خاور میانه، روسیه، ایران و مصر می روید و در تمام نقاط به منظور استفاده به صورت سبزی یا ادویه و یا استخراج اسانس کشت می شود.
مواد موثره شوید
اسانس شوید
درصد اسانس و میزان ترکیبهای شیمیایی بر اساس اندام گیاه و مرحله رشد گیاه تغییر می کند میزان اسانس بذر (2 %)، اسانس بخشهای هوایی (3/0 %) و اسانس ریشه( 06/0 %) گزارش شده است در گزارش دیگری اسانس بذر (4/3 %)، اسانس گل (2/3 %) و اسانس میوه (2/1 %) گزارش شده است. روش اسانس گیری بر عملکرد اسانس اثر دارد. میزان اسانس با استفاده از روش تقطیر با آب (01/2 %) و با استفاده از روش تقطیر با بخار آب (02/1 %) است. درصد اسانس در اندام هوایی در مرحله گلدهی و ابتدای تشکیل بذر (38/3 %)، در بذور سبز و نارس (40/3 %) و در بذور کاملا رسیده و قهوه ای (49/2 %) بود. ترکیبهای عمده شامل کارون در اندام هوایی (82/38 %)، در بذور سبز و نارس (86/63 %)، در بذور کاملا رسیده و قهوه ای (62/64 %) و لیمونن در اندام هوایی (21/13 %)، در بذور سبز و نارس (71/17 %) و در بذور کاملا رسیده و قهوه ای (54/15 %) است.
اسیدهای چرب شوید
اسیدهای چرب شامل لوریک اسید (29/1 %)، استئاریک اسید (9/0 تا 86/3 %)، کاپریک اسید (97/5 %)، میریستیک اسید (08/0 تا 25/0 %)، پالمیتیک اسید (31/2 تا 66/4 %)، اولئیک اسید (38/36 تا 87/53 %)، لینولنیک اسید (26/0 تا 4/0 %)، لینولئیک اسید (8/5 تا 13/45 %)، پالمیتولئیک اسید (2/0 %)، ایکوزنوئیک اسید (04/0 %) و آراشیدونیک اسید (1/0 تا 32/1 %) است.
اسیدهای فنلی شوید
اسیدهای فنلی شامل وانیلیک اسید، کافئیک اسید، p-کوماریک اسید، فرولیک اسید، کلروژنیک اسید، سیرینجیک اسید، رزمارینیک اسید، O-کوماریک اسید، ترانس سینامیک اسید است
خواص دارویی شوید
در مقالات مروری متعدد اثرات ضد باکتری و ضد میکروب (Klebsiella pneumonia و ، Staphylococcus aureus) ضد قارچ ( Candida albicans و Aspergillus) ، آنتی اکسیدان، ضد افزایش چربی خون، کاهش کلسترول و تری گلیسیرید، ضد دیابت، ضد سرطان، ضد التهاب و ضد درد، محافظت قلب، سلامت استخوان (به دلیل داشتن منیزیم، کلسیم و فسفر)، کاهش دردهای قاعدگی و رفع کرامپ به ویژه در بچه ها، افزایش غلظت پروژسترون، بهبود سندرم متابولیک گزارش شده است.
بهبود بیماریهای قلبی شوید
استفاده روزانه 6 قرص حاوی عصاره شوید در 91 فرد به مدت 2 ماه موجب بهبود سطح کلسترول و تری گلیسیرید شد اما تغییری در کلسترول خوب ایجاد نکرد. اما استفاده از قرص حاوی عصاره شوید به مدت 6 هفته تغییری در سطح کلسترول و تری گلیسیرید ایجاد نکرد. بنایراین استفاده طولانی مدت در کاهش تری گلیسیرید و کلسترول نقش دارد.
خواص ضد سرطان شوید
مونوترپن D-لیمونن در ممانعت از سرطان ریه، پستان و کلون نقش دارد.
