گیاهشناسی پیاز
پیاز از گیاهان تک لپه و از خانواده Liliaceae است و به صورت کاشته شده در نقاط مختلف دنیا مشاهده می شود. ارتفاع گیاهان از 15 تا 45 سانتیمتر است و دارای برگهای زرد مایل به سبز هستند. گل آذین چتر مانند است. دانه های پیاز سیاه براق و مثلثی مشاهده می شود. از نظر موفولوژیکی پیاز به اشکال مختلف و بر اساس رنگ به پیاز قرمز، پیاز سفید، پیاز زرد یا طلایی تقسیم می شود. بیشتر گونه های جنس Allium در نیمکره شمالی پراکنده شده اند و مرکز تنوع این جنس مناطق کوهستانی جنوب غرب آسیای مرکزی است. در ایران گونه های خودرو جنس Allium در مناطق مرکزی پراکنده شده اند.
مواد موثره پیاز
از نظر شیمیایی پیاز از آب، پروتئین، ویتامین های گروه B1، ویتامین C، پتاسیم، سلنیم، روی، ترکیبهای قندی (کربوهیدرات) اسیدهای فنلی و فلاونوئیدی و ترکیبات گوگردی تشکیل شده است.
کربوهیدرات پیاز
کربوهیدرات های شناسایی شده در پیاز شامل گلوگز، فروکتوز و سوکروز است.
اسیدهای فنلی و فلاونوئید
ترکیبهای فرولیک اسید، گالیک اسید، کوئرستین و کمفرول در ارقام مختلف پیاز شناسایی شده است و بیشترین مقدار ترکیب فلاونوئیدی مربوط به کوئرستین است.
ترکیبهای گوگردی شامل آلئین، آلیسین، دی آلیل سولفید، آلیل دی سولفید، متیل دی سولفید است.
اهمیت پیاز در طب سنتی
در طب سنتی مصرف پیاز خام و پخته توصیه شده است. پیاز خام برای افرادی که معده فعال و سالمی داشته باشند غذای مناسبی است. ولی می تواند اسید معده و فعالیت معده را افزایش دهد. اگر پیاز به طور ملایم و با کره پخته شود در رفع یبوست و نفخ مفید است. پیاز پخته برای رفع دل درد، افزایش اشتها، ناراحتی های سینه و رفع سرماخوردگی به همراه عسل استفاده می شود. پیاز پخته حالات عصبی را کاهش می دهد و در رفع آبسه دندان و زخمهای چرکین نافع است. برای رفع چین و چروک پوست عصاره رنده شده پیاز را با موم به آرامی حرارت داده و به صورت پماد در سطح پوست مورد استفاده قرار می دهند.
ملوانان یونانی برای جلوگیری از مبتلا شدن به اسکوربوت پیاز می خوردند. پیاز در جوامع آسیایی و کشورهای در حال توسعه به ویژه هند و پاکستان برای درمان بیماریهای مختلف استفاده می شود. پیاز برای درمان اختلالات گوارشی، بیماریهای پوستی، بیماریهای متابولیک و نیش حشره و مار استفاده می شود. پیاز در غذاهای مختلف، سوپها و سالادها به صورت خام، پخته، جوشیده و گریل شده مورد استفاده قرار می گیرند.
اهمیت پیاز در طب جدید
پیاز دارای خواص ضد دیابت، ضد سرطان و سیتوتوکسیک، ضد میکروب و باکتری، محافظت از سلولهای قلبی، کاهش کلسترول و ضد چربی، کاهش فشار خون، فعالیت آنتی اکسیدانت و تنظیم سیستم ایمنی بدن است.
پیاز به دلیل داشتن ترکیبهای آنتی اکسیدان از جمله کوئرستین و ترکیبهای سولفوردار در سلامت قلب، کاهش قند خون، اثرات ضد سرطان، افزایش تراکم استخوان نقش دارد و پیاز دارای ضد میکروب می باشد.
سلامت قلب بستگی به متعادل بودن تری گلیسرید، کلسترول و فشار خون دارد. مصرف روزانه پیاز موجب کاهش فشار و کلسترول می شود. خوردن 100 گرم پیاز خام قرمز موجب کاهش قند خون بعد از گذشت 4 ساعت در افراد دیابتی می شود فلاونوئیدهای کوئرستین و و ترکیبهای سولفوردار در پیاز اثرات ضد سرطانی دارد. بر اساس مطالعات، افرادی که از گیاهان پیازی استفاده می کنند، 22 درصد کمتر از گروه شاهد دچار سرطانهای دستگاه گوارش می شوند. پیاز یک داروی موثر در جلوگیری از تراکم استخوان در زنان میانسال و یائسه است. مصرف روزانه پیاز موجب بهبود تراکم استخوان و ممانعت از پوکی استخوان می شود.
پیاز به دلیل داشتن خواص ضد میکروب، ترکیبات پروبیوتیک و فیبر در بهبود سلامت دستگاه گوارش و افزایش سلامت روده و معده نقش دارد.
اطلاعات تجاری پیاز
چین و هند بزرگترین تولیدکنندگان پیاز در جهان هستند. بعد از این دو کشور، آمریکا، مصر، ایران، ترکیه، پاکستان، برزیل، روسیه و کره قرار دارند. بر طبق گزارش ITC چین، هلند، اسپانیا و مکزیک به همراه هند بزرگترین صادر کننده پیاز هستند. اندونزی، ویتنام، برزیل، آمریکا و مالزی بزرگترین وارد کننده پیاز در دنیا هستند.
