گیاهشناسی پیاز
پیاز با نام علمی Allium cepa L. از خانواده Liliaceae و از گیاهان تک لپه است و بیش از 900 گونه آن در سراسر دنیا پراکنده شده اند. گیاهانی یک ساله یا چند ساله هستند و به صورت کاشته شده در نقاط مختلف دنیا مشاهده می شوند. ارتفاع گیاهان از 15 تا 45 سانتیمتر است و دارای برگهای زرد مایل به سبز هستند. گل آذین به صورت کروی و چتر مانند است. دانه های پیاز سیاه براق است و به فرم مثلثی مشاهده می شود از نظر موفولوژیکی پیاز به اشکال کروی، کروی تخت، دوکی شکل مشاهده می شود بر اساس رنگ پیازها به پیاز قرمز، پیاز سفید، پیاز زرد یا طلایی، پیاز ارغوانی و پیاز سبز تقسیم می شود. بیشتر گونه های جنس Allium در نیمکره شمالی پراکنده شده اند و مرکز تنوع این جنس مناطق کوهستانی جنوب غرب آسیای مرکزی است. در ایران گونه های جنس Allium در منطقه ایران و تورانی پراکنده شده اند.
مواد موثره پیاز
از نظر شیمیایی پیاز از 89 درصد آب، 5/1 درصد پروتئین، ویتامین B1، B2 و B6 و همچنین ویتامین C، پتاسیم، سلنیم، روی، ترکیبهای قندی (کربوهیدرات) اسیدهای فنلی، فلاونوئیدی و ترکیبات گوگردی تشکیل شده است.
کربوهیدرات پیاز
مقدار کربوهیدرات کل در پیاز (16.1g/100FW) است و قندهای شناسایی شده شامل گلوگز، فروکتوز و سوکروز می باشد.
اسیدهای فنلی و فلاونوئید پیاز
ترکیبهای فرولیک اسید، گالیک اسید، کوئرستین و کمفرول در ارقام مختلف پیاز شناسایی شده است و بیشترین مقدار ترکیب فلاونوئیدی مربوط به کوئرستین است که مقدار آن تاg/g µ 5110 تخمین زده می شود. همچنین آنتوسیانین های سیانیدین و پئونیدین در گونه های مختلف پیاز شناسایی شده است
ترکیب های گوگردی پیاز
ترکیبهای آلئین، آلیسین، دی آلیل سولفید، آلیل دی سولفید، متیل دی سولفید و پروپیل دی سولفید در گونه های مختلف پیاز شناسایی شده است.
اهمیت پیاز در طب سنتی پیاز
در طب سنتی مصرف پیاز خام و پخته توصیه شده است. پیاز خام برای افرادی که معده فعال و سالمی داشته باشند غذای مناسبی است. ولی می تواند اسید معده و فعالیت معده را افزایش دهد. اگر پیاز به طور ملایم و با کره پخته شود در رفع یبوست و نفخ مفید است. پیاز پخته برای رفع دل درد، افزایش اشتها، ناراحتی های سینه و رفع سرماخوردگی به همراه عسل استفاده می شود. پیاز پخته حالات عصبی را کاهش می دهد و در رفع آبسه دندان و زخمهای چرکین نافع است. برای رفع چین و چروک پوست عصاره رنده شده پیاز را با موم به آرامی حرارت داده و به صورت پماد در سطح پوست مورد استفاده قرار می دهند.
ملوانان یونانی برای جلوگیری از مبتلا شدن به اسکوربوت پیاز می خوردند. پیاز در جوامع آسیایی و کشورهای در حال توسعه به ویژه هند و پاکستان برای درمان بیماریهای مختلف استفاده می شود. پیاز برای درمان اختلالات گوارشی، بیماریهای پوستی، بیماریهای متابولیک و نیش حشره و مار استفاده می شود. پیاز در غذاهای مختلف، سوپها و سالادها به صورت خام، پخته، جوشیده و گریل شده مورد استفاده قرار می گیرند.
اطلاعات تجاری پیاز
چین و هند بزرگترین تولیدکنندگان پیاز در جهان هستند. بعد از این دو کشور، آمریکا، مصر، ایران، ترکیه، پاکستان، برزیل، روسیه و کره می باشند. بر طبق گزارش ITC، چین، هلند، اسپانیا و مکزیک به همراه هند بزرگترین صادر کننده پیاز هستند. اندونزی، ویتنام، برزیل، آمریکا و مالزی بزرگترین وارد کننده پیاز در دنیا هستند.
خواص دارویی پیاز
پیاز دارای خواص ضد دیابت، بهبودجراحت و زخم، فعالیت ضد سرطان و سیتوتوکسیک، ضد عفونی کننده، فعالیت ضد میکروب، ضد باکتری، ضد قارچ، ضد ویروس، ضد پارازیت، ضد انگل، ضد حشره (حشره کش) وآنتی اکسیدانت است. در تنظیم سیستم ایمنی، کاهش کلسترول و چربی، کاهش فشار خون، محافظت از سلولهای قلبی، محافظت از سلولهای کبدی، خواص ضد پلاکت، تاثیر بر دستگاه تنفس و فعالیت ضد آسم، خواص ضد درد، بهبود سندرم متابولیک و کنترل اسهال نقش دارد.
سلامت قلب با پیاز
پیاز به دلیل داشتن ترکیبهای آنتی اکسیدان از جمله کوئرستین در کاهش التهاب، کاهش تری گلیسیرید، کاهش فشار خون، کاهش کلسترول و در نهایت سلامت قلب نقش دارد. در مطالعه 70 نفر با علائم افزایش وزن و فشار خون بالا نشان دادند که استفاده از 62 میلی گرم از عصاره کوئرستین پیاز موجب کاهش فشار سیستولی به میزان 3 تا 6 میلی لیتر جیوه می شود. استفاده از پیاز قرمز به میزان 20 تا 80گرم در روز به مدت 8 هفته باعث کاهش کلسترول کل در مقایسه با شاهد می شود.
اثرات ضد سرطان پیاز
گیاهان پیازی مثل سیر و پیاز بازدارنده سرطان معده و سرطان کولورکتال است. مرور 26 مطالعه نشان داده است افرادی که از گیاهان پیازی استفاده می کنند، 22 درصد کمتر از گروه شاهد دچار سرطانهای دستگاه گوارش می شوند. فلاونوئیدهای کوئرستین و و ترکیبهای سولفوردار در اثرات ضد سرطانی نقش دارند.
کاهش قند خون پیاز
پیاز در کنترل قند خون در افراد دیابتی نقش دارد. خوردن 100 گرم پیاز خام قرمز موجب کاهش قند خون بعد از گذشت 4 ساعت در افراد دیابتی می شود. در یک مطالعه حیوانی خوردن غذای حاوی 5% پیاز خشک به مدت 8 هفته موجب کاهش قند خون، تری گلیسیرید و کلسترول در مقایسه با شاهد شد و احتمالا کوئرستین و ترکیبهای سولفوردار مسئول خواص ضد دیابتی هستند.
افزایش تراکم استخوان با پیاز
استفاده روزانه از 100 میلی لیتر عصاره پیاز به مدت 8 هفته موجب بهبود تراکم استخوان در زنان میانسال و یائسه می شود. همچنین مصرف روزانه پیاز در زنان یائسه موجب بهبود تراکم استخوان به میزان 5% می شود. بنابراین پیاز از پوکی استخوان ممانعت کرده و در بهبود تراکم استخوان نقش دارد.
خواص ضد میکروبی و بهبود سلامت دستگاه گوارش با پیاز
پیاز دارای خواص ضد میکروبی بر ضد باکتری های Escherichia coli، Pseudomonas aeruginosa و Staphylococcus aureus است. کوئرستین موجود در پیاز دارای اثرات ضد باکتری Helicobacter pylori (باکتری تولید کننده زخم معده) است. پیاز به دلیل داشتن فیبر و خواص پروبیوتیک موجب فعال شدن باکتری های روده می شود. باکتری های روده با استفاده از ترکیبهای پروبیوتیک در تولید اسیدهای چرب با زنجیره کوتاه نقش دارند. اسیدهای چرب فوق در افزایش سلامت روده، افزایش ایمنی، کاهش التهاب و بهبود گوارش نقش دارند.
